but
dinozaury
droga
dzień kobiet
Ekomuzeum
ferie
fsc
historia
huta
hutnictwo
klub
kolej
konkurs
kopernik
książka
muzeum
nabór
nauczyciele
nauka
niepodległość
nowości
obiekt
obuwie
oferta
Paulina Rogala
pomnik
seminarium
skamieliny
sklepik
sowa
spotkanie
stalówka
styczeń
traugutt
walentynki
Wielki piec
wiosna
wyjazd
wykład
wystawa
wystawa stała
zabytki
zdarzenie
zima
żelazo
Paleontologia
TROPY KRĘGOWCÓW Z WIÓR
W Wiórach występują czerwone piaskowce, mułowce i iłowce sprzed około 245 milionów lat, z wczesnego triasu, czyli z okresu rozpoczynającego erę mezozoiczną. Są to osady dawnych rzek i jezior (osady koryt rzecznych, glifów krewasowych, równi zalewowych, różnych stref środowiska limnicznego), które istniały wówczas na obszarze dzisiejszych Gór Świętokrzyskich. W rejonie tych prehistorycznych zbiorników wodnych żyła zróżnicowana fauna zwierząt kręgowych, która pozostawiła po sobie bardzo liczne tropy obserwowane dzisiaj w skałach, czyli w skamieniałym osadzie.
Tropy w Wiórach odkryte zostały w roku 1980 przez paleoichnologa Tadeusza Ptaszyńskiego. Zadania zgromadzenia i zabezpieczenia tych skamieniałości, które wykopywane były na terenie budowy zapory wodnej w Wiórach, podjął się geolog Kazimierz Rdzanek. W ciągu trwających ponad dwadzieścia lat prac ochronnych i dokumentacyjnych zgromadzona została z rejonu Wiór kolekcja licząca około 5000 okazów paleontologicznych i geologicznych. Ten bardzo cenny zbiór skamieniałości śladowych przechowywany jest obecnie w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach oraz Instytucie Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Badania wykonane przez Tadeusza Ptaszyńskiego doprowadziły do zidentyfikowania Prorotodactylus czyli przodków dinozaurów, pterozaurów oraz krokodyli. Podobne skamieniałości odkryte zostały w skałach wczesnotriasowych już w XIX wieku na obszarze Europy, głównie na terenie dzisiejszych Niemiec. Tropy z Wiór są jednak najstarszym dotychczas odkrytym na świecie zespołem śladów triasowych archozaurów. Jest to więc bardzo unikatowy i niezwykle cenny dla nauki zbiór skamieniałości śladowych – tropów zwierząt z okresu bezpośrednio poprzedzającego świat majestatycznych dinozaurów.
Wiele wspaniałych, wręcz spektakularnych okazów z Wiór wyeksponowanych zostało na stałej wystawie tematycznej w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach. Na ekspozycji można zobaczyć między innymi odciski łap z zachowanymi śladami pazurów i łuskowatej gadziej skóry. Kilka okazów z Wiór można również zobaczyć w Muzeum Geologicznym Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie.
TROPY DINOZAURÓW Z OSADÓW JURAJSKICH GÓR ŚWIĘTOKRZYSKICH
Pierwsze tropy dinozaurów w regionie świętokrzyskim odkryte zostały w 1959 roku przez Władysława Karaszewskiego, pracownika Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Od połowy lat osiemdziesiątych trwają systematyczne prace badawcze nad tropami dinozaurów z regionu świętokrzyskiego, prowadzone przez Gerarda Gierlińskiego, Grzegorza Pieńkowskiego i Grzegorza Niedźwiedzkiego. Rozpoznanych już zostało ponad dziesięć stanowisk z występowaniem śladów dinozaurów. Tropy znalezione zostały w osadach rzecznych, jeziornych i plażowych w różnych odcinkach czasowych okresu jurajskiego. Najstarsze odkrycia liczą około 205 milionów lat, a najmłodsze 150 milionów lat.
GRUPA ROBOCZA PSTREGO PIASKOWCA
Przy Muzeum Przyrody i Techniki działa Grupa Robocza Pstrego Piaskowca w składzie: Grzegorz Niedźwiedzki (Uniwersytet w Uppsali, Szwecja), Tadeusz Ptaszyński (Warszawa), Maciej Małkiewicz (Sandomierz). Zadania grupy związane są z rozpoznaniem paleontologicznym osadów pstrego piaskowca z regionu świętokrzyskiego (zdjęcia w galerii). Szczególnie interesującym obiektem badań dla Grupy są skamieniałości śladowe kręgowców, czyli tropy zwierząt utrwalone w skamieniałym osadzie (zdjęcia w galerii). Członkowie Grupy prowadzą wymianę poglądów na tematy geologiczne z badaczami z Niemiec, Węgier i Wielkiej Brytanii.
